Giới thiệu nội dung
Đôi bạn kể lại một đoạn nhỏ trong cuộc đời của nhân vật chính Dũng. Dũng sinh ra trong một gia đình giàu có, nhưng lại có lý tưởng về cuộc sống cống hiến và phục vụ cho điều vĩ đại hơn là cuộc sống nhàn cư và tẻ nhạt được định trước: kết hôn, sinh con, thừa kế sự nghiệp và gia sản của cha để lại. Dũng đối mặt với xung đột nội tâm suốt câu chuyện.
Càng thêm giằng xé khi những người bạn cùng chí hướng với anh, như Trúc, Thái, Đoạn,... lần lượt ra đi theo lý tưởng, mang theo "chí tang bồng" phục vụ Cách mạng. Điều đó đối lập với Loan, cô gái mà Dũng yêu nhưng hai gia đình không đồng ý, và Dũng cũng không muốn tình yêu đẹp đẽ ấy bị tàn phai bởi những điều bình thường trong cuộc sống hôn nhân. Trong suốt câu chuyện, người đọc thấy được tài năng của Nhất Linh khi mô tả những biến động tình cảm thầm lặng, kín đáo của Dũng và Loan; cũng như những diễn biến tâm lý phức tạp của Dũng trên con đường xây dựng cuộc sống và số phận của mình.
Đôi bạn thể hiện sự suy nghĩ về sợi dây quy hồi về huyết thống trì níu mọi hành vi cải biến xã hội Việt Nam: trong không gian hẹp, tâm tính phận vị ngăn cản việc chống phá quyền uy gia đình, trong không gian rộng, tư tưởng gia trưởng lại giảm bớt quan tâm đến quốc gia và dân tộc, trở thành vấn đề “đồng bào, đồng chủng”. Khi rời xa gia đình nhỏ, con người bước vào gia đình lớn, ở đó, cá nhân sinh ra bởi cuộc gặp gỡ với phương Tây không có không gian để sống, nó không có dưỡng chất của nền dân chủ, không được ý thức về quyền đồng thời với đó là nghĩa vụ, nên không thể hoà nhập vào đời sống.
"Trong cuộc sống của anh, anh ao ước còn có nhiều lúc như hiện tại, mong rằng Loan sẽ đến với anh như một nàng tiên từ nơi xa xăm để an ủi anh trong chốc lát rồi bay đi. Nhưng trong niềm vui của anh vẫn còn những lo lắng vẩn vơ, giống như những bông hoa phù dung trong mùa thu đẹp lộng lẫy nhưng cái chết đã ẩn hiện trong đó...
Anh mong rằng tình yêu của anh dành cho Loan và niềm vui trong lòng anh vào lúc đó sẽ không còn phút sau nữa, thời gian sẽ dừng lại mãi mãi trong thế giới rộng lớn, cũng như trong trái tim hai người mới yêu nhau, khoảnh khắc sung sướng mong manh ấy sẽ còn mãi mãi."
Về tác giả
[Sách của tác giả]
Nhà văn Nhất Linh, sinh ngày 25.07.1906 mất ngày 7.7.1963 có tên thật là Nguyễn Tường Tam, là người từ tỉnh Hải Dương. Quê gốc ông là ở tỉnh Quảng Nam. Ông sinh ra trong một gia đình công chức từ gốc quan lại nên Nhất Linh được học hành khá chu đáo. Khi còn nhỏ, ông học tại Hải Dương và sau đó lên Hà Nội. Vào năm 1925, ông theo học tại Cao đẳng Mỹ thuật Hà Nội. Năm 1927, ông du học ở Pháp và sau đó trở về nước với bằng cử nhân khoa học.
Từ năm 1930, Nhất Linh bắt đầu dạy học tại Trường tư thục Thăng Long. Năm 1932, ông đã thành lập báo Phong hóa (sau đổi thành Ngày nay). Năm 1933, ông đã lãnh đạo Tự lực văn đoàn, một tổ chức văn học theo khuynh hướng tư sản có ưu thế trong đời sống văn học từ năm 1933 đến 1939. Từ năm 1940, Nhất Linh ít sáng tác và chuyển sang hoạt động chính trị, ông bí mật thành lập đẳng Hưng Việt và trở thành Tổng thư ký đẳng Đại Việt dân chính, một phong trào có xu hướng thân Nhật.
Năm 1942, ông đã trốn sang Trung Quốc để liên lạc với các tổ chức đối lập lưu vong do chính quyền Tưởng Giới Thạch bảo trợ. Vào cuối năm 1945, ông đã theo quân đội Tưởng Giới Thạch về Việt Nam và được giữ chức Bộ trưởng Ngoại giao trong Chính phủ liên hiệp, nhưng sau đó lại rời bỏ và theo quân Tưởng khi chúng rút quân về nước. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, Nhất Linh trở về Việt Nam và ở trong vùng tạm chiếm.
Ông thành lập Nhà xuất bản Phượng Giang tại Sài Gòn và phát hành tạp chí Văn hóa ngày nay. Do bị liên quan đến vụ đảo chính thất bại và sự lật đổ của một phái đối lập thân Mỹ chống lại chính quyền Ngô Đình Diệm, Nhất Linh đã bị truy tố ra tòa nhưng trước đó ông đã tự tử vào ngày trước đó.
