Giới thiệu nội dung
Vào năm 1954, khi tôi trở về từ hoạt động bí mật ở Sài Gòn, tôi đã ghé qua cửa hàng Albert Portail trên đường Catinat để mua sách báo ngoại văn. Tình cờ, tôi phát hiện một số sách Liên Xô được dịch sang tiếng Pháp và được bày bán tự do bởi nhà xuất bản Xã hội Pháp (Editions Sociales). Tôi đã chọn được một cuốn tiểu thuyết rất hay mang tên "Một người chân chính" của nhà văn Xô viết Bôris Pôlêvôi. Tôi bắt đầu dịch cuốn sách trong những thời gian rảnh rỗi, đặc biệt là vào ban đêm.
Ban đầu, tôi định chuyển thể cuốn sách để có thể đăng trên các báo ở Sài Gòn hoặc xuất bản thành sách, tương tự như việc anh Năm Châu chuyển thể vở "Người mặt cháy". Tuy nhiên, do sự kiểm duyệt nghiêm ngặt từ phía địch, tôi không thể qua mặt được. Vì vậy, tôi đã gửi bản dịch đến báo Sông Chung (sau này là báo Trung Lập) của người Việt kiều ở Phnôm Pênh.
Sau đó, tôi đã chỉnh sửa lại bản dịch và gửi đến Hà Nội. Vợ tôi, chị Lê Đoan, làm thư ký tòa soạn báo Phụ Nữ Việt Nam và đã trình bày bản dịch cho Nhà xuất bản Thanh Niên.
Cuốn sách đã được in hai lần, mỗi lần với số lượng 15.000 bản. Nhà xuất bản cũng đã yêu cầu tác giả Bôris Pôlêvôi gửi ảnh và lời tựa cho cuốn sách cùng với bản tự thuật của ông.
Vì tôi dịch cuốn sách từ tiếng Pháp, không phải tiếng Nga, nên tôi đã nhờ Giáo sư Phạm Huy Thông hiệu đính theo nguyên bản tiếng Nga. Anh Phạm Huy Thông đã có cơ hội gặp cả tác giả Bôris Pôlêvôi và anh hùng Xô viết Alếchxây Mêrétxép, điều này đã làm tăng giá trị của việc xuất bản cuốn "Một người chân chính" và củng cố quan hệ anh em giữa Liên Xô và Việt Nam. Đây là một bản dịch sớm của các tác phẩm văn học Liên Xô. Vì cuộc chiến chống Mỹ kéo dài, tôi rất tiếc không được gặp Bôris Pôlêvôi và anh hùng Alếchxây Mêrétxép, chỉ có liên lạc bằng thư từ với Bôris Pôlêvôi. Chính tác giả đã gửi cho tôi nhiều tác phẩm văn học của Liên Xô và cả sách học tiếng Nga để tôi tự học khi còn ở chiến khu. Bôris Pôlêvôi còn khuyên tôi nên dịch cuốn "Tấm kiếng Parabôn" của Alếchxây Tônstôi, tôi cũng đã dịch và in thành truyện nhiều kỳ trong tuần san "Hòa bình trung lập" của Việt kiều ở Phnôm Pênh.
Cuốn "Một người chân chính" có tính giáo dục, rèn luyện thanh niên rất cao, tương tự như cuốn "Thép đã tôi thế đấy". Vì sau khi bị bắn hạ trên bầu trời Đức chiếm đóng, phi công Alếchxây Mêrétxép đã gãy hai chân và suốt 18 ngày đêm, anh đã bò bằng hai tay với đói và rét để trở về căn cứ Hồng Quân. Sau khi được trang bị chân giả, anh đã bay nhiều ngày tấn công địch và cuối cùng giành chiến thắng trong cuộc chiến chống Phát xít. Anh đã được trao danh hiệu Anh hùng lực lượng võ trang Liên Xô và được bầu vào Ban Chấp hành "Hội đồng Hòa bình thế giới". Chính anh đã nhiều lần phát biểu ủng hộ cuộc chiến chống Mỹ của Việt Nam trên các diễn đàn quốc tế.
Tôi có ý định tái bản cuốn "Một người chân chính" vì cuốn sách này có giá trị văn học và giáo dục cho thanh thiếu niên, ngay cả trong thời kỳ đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam.
